Magazyn Skarpa Warszawska Nr 4 (180) kwiecień 2024

Miasto (nie)istniejące

W kwietniowym numerze naszego miesięcznika przyjrzymy się jednemu z tych obliczy Warszawy, które funkcjonuje obecnie przede wszystkim w pamięci, wspomnieniach, dokumentach i fragmentach miasta. Pozbieramy okruchy wspomnień, usiłując ułożyć z nich wielobarwny witraż.

Warszawa żydowska to miasto, które nie istnieje. Zniknęła wraz z jej mieszkańcami. Warszawscy Żydzi stanowili przed rokiem 1939 istotną, nierozerwalnie z historią i kulturą miasta związaną grupę społeczną. Niejednorodną, o bardzo różnych poglądach na życie, politykę, sprawy religii i języka... Nie sposób jednak wykreślić ich z pamięci miasta.

Zapomnienie o wielokulturowej przeszłości Warszawy równałoby się usunięciu znaczącej części jej historii, skreśleniu ogromnego wycinka tożsamości zarówno miasta, jak i jego mieszkańców.

Nie sposób więc zapomnieć o przeszłości, choćby się chciało.

My jednak nie będziemy zajmować się ani jednoznacznie czarnymi, ani tylko białymi kartami stosunków warszawsko-warszawskich – używam tego zestawienia z premedytacją, bo Żydzi warszawscy byli warszawianinami. Nic nie jest jednoznacznie czarne czy białe, jeśli chodzi o ocenę przeszłości. Zresztą nie śmielibyśmy tej przeszłości oceniać. My ją chcemy jedynie pokazać, wydobywając możliwie najwięcej jej kolorów. Przecież badanie historii jest niczym innym, jak badaniem wielości barw i odcieni. Ocenę pozostawiamy Czytelnikom.

Znajdą Państwo w kwietniowej „Skarpie..." tekst o zapomnianym architekcie żydowskim, wywiad z dr Agnieszką Witkowską-Krych o dzieciństwie w getcie warszawskim, tekst o trudnych stosunkach polsko-żydowskich w XIX wieku, rys historyczny cmentarza żydowskiego na Bródnie oraz wiele równie interesujących zapisków z długiej, barwnej i bardzo interesującej – choć miejscami bolesnej i tragicznej – historii Żydów warszawskich.

Rafał Bielski
Redaktor Naczelny

Spis treści:

OD REDAKCJI

Miasto (nie)istniejące

TEMAT NUMERU:
warszawscy żydzi

WIADOMOŚCI ZE SKARPY

Wystawa czasowa w Żydowskim Instytucie Historycznym

Praga-Północ poszerza listę zabytków

Żonkile na ulicach Warszawy

Z SZUFLAdY KOLEKCJONERA

Z szuflady kolekcjonera Rafała Bielskiego

TEMAT NUMERU

Józef Steinberg – architekt zapomniany

Grzegorz Mika

Najsłynniejszy Żyd z Rakowieckiej

Adam Podlewski

Na skraju dzielnicy północnej, czyli Stawki, jakich nie znamy

Piotr Wierzbicki

Od plotki do pogromu

Przemysław Ciunowicz

Anioły z getta

Ewa Salwin

Cmentarz Żydowski
na Bródnie

Maria i Przemysław Pilichowie

Wolski ostaniec i jego niezwykli mieszkańcy

Aleksandra Stefaniak

warszawa detalicznie

Żydowskie Stowarzyszenie z Zielnej

Jakub Jastrzębski

wywiad

Kto tobie, mamo, przyniesie jutro chleb?

Z dr Agnieszką Witkowską-Krych, badaczką historii opieki nad dziećmi żydowskimi w czasie II wojny światowej, o dzieciństwie w getcie warszawskim rozmawia Ewa Salwin.

Łódź to moje miasto

Rozmowa z Anną Stryjewską o trudnej i ciekawej historii miasta Łodzi. Pytania zadaje Ewa Salwin.

warszawskie klimaty

Odbudowa na Placu Saskim: pałac czy kamienica?

Aleksandra Stefaniak

Wszystkie nerwice Bolesława Prusa

Łukasz Czarnecki

Via dolorosa na Ursynowie

Krzysztof Bochus

Temida z rozpalonymi szczypcami

Adam Węgłowski

Skarpa literacka

„Dama w kapeluszu" ,
Anna Stryjewska

Fragment książki

Książki